Historia

Łukasz Tomczyk (Cieszyński Uniwersytet III Wieku)
Cieszyński Uniwersytet III Wieku jako miejsce rozwoju aktywności społecznej seniorów – artykuł w druku Uniwersytet Śląski 2010

Streszczenie

W artykule zaprezentowano historię powstania, etapy rozwoju i obecną działalność Cieszyńskiego Uniwersytetu III Wieku (UTW) w kontekście miejsca, gdzie animowana jest aktywność seniorów mieszkających na pograniczu polsko-czeskim. Autor analizuje rolę jaką  UTW pełni w przestrzeni Cieszyna i okolic. Tekst zawiera charakterystykę funkcjonowania organizacji w sferze edukacyjnej, kulturowej, społecznej. Urealnienie idei kształcenia przez całe życie (ang. life long learning) ukazane zostało przez pryzmat gerontologii społecznej, której zadaniem jest nie tylko szeroko rozumiany rozwój osób w „złotym wieku”, lecz również wzmacnianie lokalnego kapitału społecznego.

The University of the III Century in Cieszyn as a place of development of seniors’ social activity

In the article a history of the coming into existence, development phases and current activity of the Cieszyn University of the III Age were presented (UTW) in the context of the place, where the activity of seniors living in the Polish-Czech borderland. The author is analyzing UTW lines performing in the area of Cieszyn and surroundings. The text contains the characteristics of the functioning of organizations in the educational, cultural and social fields. Getting the idea of lifelong learning was shown through the prism of social gerontology; the task is not only a broad sense, the development of the „golden age”, but also as part of strengthening local social capital.

Uniwersytety III Wieku (ang. „universities of the third age”) to placówki oświatowe i ośrodki kształcenia typu uniwersytetu otwartego, przeznaczone przede wszystkim dla osób starszych. Aktywność instytucji tych skupia się wokół organizowaniu wykładów, kursów, seminariów, i konwersatoriów w cyklu semestralnym, a także lektoratów języków obcych, pracę w sekcjach i kołach zainteresowań (np.: literackich, pamiętnikarskich, malarskich, rękodzieła artystycznego) oraz zajęciach z obszaru oświaty zdrowotnej, zespołowych ćwiczeń fizycznych, rekreacji ruchowej czy też wyjazdów turystycznych. Uniwersytety III Wieku (UTW) działają głównie przy współpracy z ośrodkami akademickimi, domami kultury. Z reguły w UTW nie ma stopni, egzaminów ani górnej granicy wieku, a program zajęć jest fakultatywny. Idea Uniwersytetów dla seniorów narodziła się we francuskiej Tuluzie w 1973 r.  za sprawą prawnika Pierra Vellasa. Obecnie system UTW działa w większości krajów europejskich oraz poza „starym kontynentem”. UTW stanowią rodzaj wspólnoty edukacyjnej organizowanej dla i przez osoby będące na emeryturze, tego typu forma kształcenia odgrywa ważną rolę w profilaktyce i rehabilitacji gerontologicznej. Celem instytucji jest podtrzymanie na duchu, dawanie wartościowego i szlachetnego zajęcia oraz poprawa warunków życia osób starszych poprzez aktywizację: psychiczną, intelektualną, fizyczną. UTW w swojej działalności skupiają się również w obserwacjach i badaniach gerontologicznych. W Polsce pierwszy UTW powstał w 1975 r. w Warszawie dzięki zaangażowaniu Haliny Szwarc. Obecnie za sprawą wdrożenia idei edukacji całożyciowej funkcjonuje 250 placówek spełniających główne założenia UTW. Polskie UTW funkcjonują również za granicą m.in. w Grodnie, Wilnie, Lwowie. UTW na świecie określane są jako „Instytuty Uczenia się na emeryturze”, „Akademie Seniorów”, „Akademie Weteranów”, „Uniwersytety Czasu Wolnego”, „Uniwersytety Międzypokoleniowe”, „Uniwersytety Seniorów”.[1] Zapoczątkowany przez P. Vellasa ruch stawia przed sobą trzy zasadnicze cele:

    Intelektualny i administracyjny potencjał UTW winien być użyty dla dalszego kształcenia ludzi starszych.
    UTW powinien być instytucją prowadzącą badania gerontologiczne w intersie ludzi starszych.
    Jego rolą społeczną powinno być umożliwienie wymiany kulturalnej między generacjami oraz udział w prewencji geriatrycznej.[2]

Znaczna większość polskich UTW ma charakter otwarty, ekstensywny, gdyż nie obowiązują w nich żadne egzaminy wstępne oraz sprawdziany umiejętności oraz wiedzy w trakcie studiowania. Dyplomy, legitymacje oraz wszystkie inne emblematy uzyskiwane w UTW mają charakter symboliczny. W ekstensywnym toku kształcenia za sprawą doboru odpowiednich form edukacyjnych mają też miejsce intensywne formy działań oświatowych. Uniwersytety dbają o ciągłe podnoszenie sprawności intelektualnej i fizycznej swoich słuchaczy. Stopień oraz rodzaje tychże aktywności warunkują radzenie sobie w sytuacjach trudnych, co przenosi się na regulację zdolności odpornościowych, a tym samym pomaga w życiu codziennym. Uczelnie tego typu wychodzą ze swym programem naprzeciw potrzebom psychospołecznymi i zdrowotnym studentów w „złotym wieku”. Ważne jest, iż oprócz pełnienia różnorodnych zadań nadrzędnym celem działalności jest dążenie do utrzymania indywidualnego dobrostanu psychofizycznego oraz należytej i godnej pozycji człowieka starszego w społeczeństwie. Drogą to realizacji założeń tych jest edukacja przez całe życie (ang. life long learning), pełniąca wiele funkcji, od pozornie najprostszych – ćwiczenia umysłu dla podtrzymania ogólnej sprawności umysłu, kończąc na skomplikowanym i głębokim dochodzeniu do odkrywania znaczeń zdobywanej wiedzy oraz własnego, często uwikłanego w cierpienie istnienia.[3] Motywy przynależności do UTW stanowią ważny element w funkcjonowaniu w jego strukturach. Czym więcej motywów (ilość) oraz intensywniejsze ich występowanie (jakość), tym bardziej obserwowalne wartościowe uczestnictwo w zajęciach oraz procesach integracyjnych pomiędzy członkami stowarzyszenia. Poniższe wyniki badań wskazują na motywy skłaniające do uczestnictwa w ramach UTW.

UTW oprócz edukacyjnej funkcji pełni również znaczącą rolę w rozwoju społecznym, gdyż oprócz oficjalnej, formalnej strony w ramach kontaktów interpersonalnych toczy się tzw. „drugie życie”. Człowiek starszy wychodzi chętnie na spotkanie z innymi ludźmi, aby z nimi podzielić się swoimi problemami czy też radościami. UTW daje studentowi możliwość zachowania swojej godności, realizowania swych wartości. Dzięki uczestnictwo w zajęciach doznaje waloryzacji starości ujmowanej jako podniesienie statusu społecznego oraz podwyższenia wartości końcowego okresu życia, przy łagodnej i stopniowej rezygnacji lub ograniczeniu ról społecznych a w niektórych przypadkach wręcz przeciwnie nabywania nowych. Uczeń w wieku senioralnym potrafi zdobywać wiedzę, wykorzystując ją w praktyce w oparciu o zgromadzoną własną mądrość życiową. Bycie studentem UTW dla pewnej grupy ludzi jest nową jakością funkcjonowania na emeryturze, pozwalająca na godne starzenie się oraz podwyższenie jakości egzystencjalnej.[4]

Przedstawiona powyżej ogólna charakterystyka UTW pokrywa się w znaczącej mierze z założeniami oraz realnym funkcjonowaniem organizacji kształcącej seniorów w Cieszynie. Historia powstania lokalnego Uniwersytetu III Wieku związana jest ściśle z problematyką konieczności aktywizacji ludzi starszych, która została poruszona na czerwcowej konferencji w 2004 r. pt. „Miasto, Region” zorganizowanej przez Uniwersytet Śląski ze współudziałem samorządowców miasta i powiatu. Następstwem tego spotkania było kolejne zebranie w 27.10.2004 r. w trakcie którego założono stowarzyszenie pod nazwą Cieszyński Uniwersytet III Wieku (CUTW) działające w oparciu o statut oraz rejestrację sądową dokonaną w Sądzie Rejonowym w Bielsku-Białej 08.02.2005. CUTW od początku swojej działalności ma swoją siedzibę oraz realizuje część zajęć dydaktycznych w pomieszczeniach Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, dzięki uprzejmości, a także wsparciu władz uniwersyteckich. Zajęcia odbywają się również w Cieszyńskim Ośrodku Kultury Dom Narodowy, Spółdzielni Mieszkaniowej „Cieszynianka”, Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym SS  Boromeuszek. Wszystkie pomieszczenia udostępniane są bezpłatnie, co stanowi bardzo dużą pomoc dla Stowarzyszenia, gdyż działalność organizacji finansowana jest głównie ze składek słuchaczy członków.[5] W niecałe dwa miesiące od momentu zebrania założycielskiego 16 grudnia 2004 r. nastąpiła uroczysta inauguracja na którą przybyło 60 słuchaczy oraz 35 studentów stacjonarnych tutejszych kierunków. W pierwszym roku akademickim 2004/2005 w zajęciach brało udział około 200 osób i wydano 68 nowych legitymacji członkowskich. Początkowo oferta edukacyjna składała się z wykładów plenarnych obywających się dwa razy w miesiącu oraz sekcji: kulturalno-turystycznej, geograficzno-historycznej, zdrowotnej. W maju 2005 r. zestaw sekcji powiększył się o cieszącą się do tej pory ogromną popularnością komputerową. Rok akademicki 2005/2006 związany był z rozszerzeniem zajęć o spotkania tematyczne w dziedzinie: języka czeskiego i angielskiego oraz sekcję pływacką i jogi. Rok 2005 zamknął się liczbą 159 wydanych legitymacji oraz dalszym ilościowym rozwojem sekcji tematycznych, gdyż pojawiały się kolejne: taneczne, języka niemieckiego i francuskiego oraz artystyczne (malarstwo, grafika, rysunek, rzemiosło artystyczne). Dopełnieniem regularnie odbywających się zajęć są organizowane cyklicznie wycieczki. Do tej pory seniorzy odwiedzili m.in.: Łańcut, Kłodzko, Warszawę, Ołomuniec, Opawę, Pragę, Bieszczady, Pieniny, Tatry, Pieniny. Oprócz wycieczek w dalsze zakątki Polski studenci UTW uczestniczą kuligach, zabawach andrzejkowych, balach karnawałowych, czy też lokalnych eskapadach.[6]

Wraz ze zwiększaniem się ilości studentów UTW pojawia się potrzeba powiększenia składu osobowego zarządu stowarzyszenia o kolejne 3 osoby, odtąd ilość członków odpowiedzialnych za funkcjonowanie organizacji wynosi 8 osób: Danuta Sikora (Prezes), Antoni Macura (Z-ca Prezesa), Zdzisława Mielczarska, Paweł Przybyło, Janina Hławiczka, Krystyna Radziszewska, Krystyna Siudak, Łukasz Tomczyk. CUTW działa w trybie akademickim, rok zaczyna się w październiku uroczystą inauguracją i trwa do końca czerwca. Zarząd Stowarzyszenia[7] zawsze z odpowiednim wyprzedzeniem planuję kolejny rok akademicki, tak aby od października słuchacze mogli poznać plan na najbliższy semestr. Część wykładowców prowadzi sekcje bez wynagrodzeń, otrzymując jedynie zwrot kosztów własnych związanych z dojazdem oraz zakupem materiałów potrzebnych do przeprowadzenia zajęć.[8]

Przeciętny wiek słuchaczy UTW wynosi 64 lata. Najstarsi mają powyżej 80 lat życia, natomiast najmłodszymi są osoby poniżej 50 roku życia.[9] Najliczniejszą grupą wiekową są osoby pomiędzy 55 a 68 rokiem życia. We wrześniu 2006 roku UTW liczył 227 członków, rok później 312, z początkiem roku akademickiego 2008/2009 odnotowano 438 legitymacji, natomiast dziewięć miesięcy później osiągnięto liczbę 526 zarejestrowanych członków. Obecnie UTW posiada 620 słuchaczy zapisanych w swoich strukturach. Mężczyźni stanowią 23% wszystkich członków, jednak charakteryzują się dużą aktywnością podczas zajęć poprzez aktywne uczestnictwo uzewnętrzniające się w postaci zadawania pytań, prowadzenia dyskusji. Oprócz mieszkańców Cieszyna w UTW funkcjonuje spora grupa (26%) mieszkańców z okolicznych rejonów, głównie Skoczowa, Ustronia, Wisły, Pogwizdowa, Goleszowa, Puńcowa, a nawet Bielska-Białej i Jastrzębia Zdroju. Cieszyński UTW przyjmuje w swoje szeregi osoby bez względu na rodzaj i poziom posiadanego wykształcenia, będąc Instytucją otwartą. Największy odsetek stanowią osoby posiadające średnie wykształcenie, kolejną grupą są absolwenci szkół wyższych legitymujący się tytułem magistra lub inżyniera. W pryzmacie zawodowym dominują pedagodzy, ekonomiści, księgowi, jak również pielęgniarki, lekarze, stomatolodzy, mechanicy samochodowi. Jak zaznacza U. Pieczonka w Stowarzyszeniu uwidaczniają się różnorodne postawy, którzy w zależności od predyspozycji i potrzeb danych osób wybierają postawę bardziej lub mniej czynną. „Po oswojeniu się z nową sytuacją, nowymi realiami kulturowymi, seniorzy dokonują samookreślenia się (…) i w zależności od indywidualnych umiejętności, wiedzy, potrzeb, możliwości czasowych i zdrowotnych obierają właściwą postawę społeczną. Kształtowaniu jednostkowych postaw społecznych w stowarzyszeniu towarzyszy również proces formowania się więzi integrujących”.[10]

Cieszyński UTW w swoim statucie zaznacza, iż realizacja zadań Uniwersytetu dla seniorów następuje poprzez:

    Kształcenie ustawiczne różnych grup społecznych, a zwłaszcza edukacji osób starszych wiekiem.
    Aktywizację intelektualną, psychiczną i fizyczną osób III wieku.
    Prowadzenie działań i projektów stwarzających możliwości aktywnego uczestnictwa osób starszych i przeciwstawiających się różnym formom ich społecznej izolacji.
    Poznawanie i propagowanie nowoczesnych i różnorodnych form aktywności fizycznej i intelektualnej w tym zdrowego trybu życia i aktywności ruchowej.
    Tworzenie warunków dla rozwijania inicjatyw własnych osób starszych.
    Podejmowanie inicjatyw służących środowisku osób III wieku, w tym realizacji wspólnych działań edukacyjnych, kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych, itp.[11]

Rysunek 4 Uroczysta inauguracja UTW w roku akademickim 2009/2010

Źródło: Fot. Paweł Przybyło

Realizacja zadań UTW następuje poprzez:

    Prowadzenie działalności oświatowej i edukacyjnej w różnych dziedzinach w formie kursów i szkoleń, seminariów, konferencji, wykładów, itp.
    Tworzenie organizacyjnych i technicznych warunków do rozwijania wiedzy i indywidualnych zainteresowań osób III wieku w środowisku lokalnym poprzez zakładanie klubów środowiskowych dla osób starszych i wspieranie ich rozwoju.
    Prowadzenie praktycznych zajęć z zakresu kultury fizycznej oraz podejmowanie inicjatyw służących popularyzacji aktywności sportowej wśród osób III wieku.
    Prowadzenie doradztwa i specjalistycznego poradnictwa.
    Podejmowanie inicjatyw służących realizowaniu aspiracji poznawczych i potrzeb członków w tym organizowaniu wyjazdów turystycznych, wyjazdów na imprezy kulturalne, sportowe, itp.
    Prowadzenie działalności wydawniczej, popularyzatorskiej, promocyjnej.
    Szeroką współpracę z instytucjami i organizacjami o podobnym profilu zainteresowań, tak w kraju jak i za granicą. [12]

Program zajęć UTW pozwala na realizację zagadnień z wielu zakresów takich jak: medycyna, kultura, sztuka, religioznawstwo, filozofia, pedagogika, turystyka, psychologia oraz ważny w analizowanym aspekcie kontekst dziedzictwa kulturowego. W każdym roku akademickim odbywa się kilkanaście spotkań dotyczących regionu, w którym egzystują cieszyńscy seniorzy. Zajęcie te realizowane są w trackie wykładów plenarnych oraz głównie ze sprawą sekcji kulturalno-turystycznej (opiekun mgr Danuta Sikora), geograficzno-historyczno-hobbystycznej (opiekun dr Tadeusz Kania). Przykładowo w roku akademickim 2007/2008 w trakcie semestru zimowego przedstawiono następujące tematy: „Pogranicza współczesnej Europy”, „Mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego w legionach polskich”, „Przygoda translatorska Jana Kubisza”, „Habsburskim szlakiem po Cieszynie, „Bliżej teatru”, „Po naszymu”, „Symbolika Cieszyna, Śląska Cieszyńskiego i Zaolzia”. Tematyka regionu jest bardzo ważna dla członków i zarządu stowarzyszenia, a ilość osób pojawiających się na spotkaniach związanych z dziedzictwem kulturowym jest tego potwierdzeniem.

Dla seniorów UTW w analizowanym kontekście pozwala na zaspokojenie potrzeb indywidualnego rozwoju takich jak:

    kulturalno-receptywne (korzystanie z instytucji kultury jakim jest UTW oraz poprzez funkcjonowanie w jego strukturach, np. wyjazdy do teatrów, wyjścia do kin),
    kulturalno-kreatywne (udział w zespołach artystycznych, kołach ziantersowań),
    wiedzy (samokształcenie, czytelnictwo, udział w odczytach, spotkaniach z ciekawymi ludźmi),
    ludyczno-towarzyskie (udział w imprezach okolicznościowych, uczestnictwo z zabawach i grach towarzyskich, spotkaniach z rówieśnikami),
    rekreacyjne (możliwość biernego i czynnego wypoczynku, np. wycieczki, gimnastyka).[13]

Według Raportu „Diagnoza kondycji społeczeństwa obywatelskiego w powiecie cieszyńskim” w samym mieście Cieszyn działa 128 organizacji pozarządowych (NGO), co stanowi najwyższy wynik w powiecie. Najbardziej rozpoznawalne wśród mieszkańców są Stowarzyszenie i Fundacja „Być Razem”, Towarzystwo Sportowe „Mieszko Piast” oraz Uniwersytet III Wieku. Badania ankietowe wykazały, iż 91% mieszkańców uważa, że samorząd winien wspierać działalność organizacji z III sektora. W 2008 roku z budżetu miast sfinansowano 159 projektów realizowanych przez NGO na łączną kwotę 1,17 mln zł.[14] Z całej puli UTW uzyskał kwotę 1400 zł na realizację dwóch projektów. Niniejsze wsparcie dla prężnie działającej organizacji zrzeszającej aktywnych seniorów ziemi cieszyńskiej przez wiele osób uznawane jest za niewystarczające.

Badania w ramach projektu CieszLab wskazują, że organizacje pozarządowe w powiecie cieszyńskim posiadają średnio 61 członków. Duże NGO mające więcej niż 50 osób w swoim zespole stanowią 31% ogółu. Najliczniejszymi organizacjami z III sektora działającymi w niniejszym rejonie są: Macierz Ziemi Cieszyńskiej (blisko 1000 osób zrzeszonych w całym kraju łącznie z kołami w Warszawie, Wrocławiu, Olsztynie, Katowicach, Krakowie), Cieszyński Uniwersytet III Wieku (ponad 600 członków), Towarzystwo Społeczno-Kulturowe Niemców w województwie śląskim (300 członków), Polski Związek Niewidomych (158 członków), Polskie Towarzystwo Ewangelickie (100 członków).[15]

Popularność i duża liczba członków cieszyńskiego UTW związana jest z funkcjami jakie pełnią tego typu placówki w społeczeństwie dając możliwość aktywizacji seniorów w zakresie intelektualnym, społecznym i fizycznym. Wśród najważniejszych właściwości czynnego funkcjonowania seniorów dzięki UTW wyróżnia się:

    słuchacze charakteryzują się znaczącą aktywnością intelektualną, przejawiającą się poprzez zainteresowanie naukami humanistycznymi, medycznymi oraz przyrodniczymi,
    niebagatelną rolę w życiu studentów odgrywa ich udział w kulturalnej sferze swojego środowiska,
    aktywność kulturalna determinuje jakość życia studentów, co potwierdzają liczne wyniki badań,
    każdy z seniorów jest w stanie znaleźć coś interesującego w ofercie UTW, gdyż jest ona bardzo rozbudowana,
    znaczna większość słuchaczy stara się wiedzę zdobytą w trackie zajęć wykorzystać w życiu codziennym,
    społeczne zaangażowanie słuchaczy widoczne jest w trakcie nauki uniwersyteckiej jak również poza nią,
    studenci w przeważającej większości upowszechniają działalność UTW wśród swoich znajomych,
    seniorzy na ogół są zadowoleni z pracy swoich uniwersytetów, jednakże dostrzegają elementy wymagające ulepszenia, do głównych uwag zazwyczaj zalicza się zwiększenie ilości godzin przeznaczonych na dane spotkania, jak również zróżnicowanie i powiększenie oferty edukacyjnej,
    studenci UTW aktywizują swoje środowisko rówieśnicze poprzez prowadzenie rozmów obejmujących zagadnienia poruszane w trackie spotkań uniwersyteckich,
    ponad połowa seniorów uznaje swój stan zdrowia za dobry, nieco mniejsza za średni, nieliczni za zły,
    ruch dostosowany do możliwości sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu seniorów w aspekcie zdrowotnym, a zatem uczestnictwo w profesjonalnych zajęciach prowadzonych UTW (sekcje: turystyczne, nordic-walking, gimnastyka, pływanie, turystyka piesza i autokarowa) jest korzystna dla nich samych jak i społeczeństwa.[16]

Wszystkie powyżej wymienione elementy związane są ze strategią edukacyjną dorosłych realizowaną poprzez założenia UTW. Przede wszystkim dlatego, że jednym z zadań UTW  jest  włączenie osób starszych do sytemu kształcenia ustawicznego, które ułatwiają każdemu – w tym przypadku osobom starszym realizację aspiracji oraz własnego rozwoju, przygotowując do aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa  w  życiu  społecznym,  kulturalnym, lokalnym, narodowym i globalnym oraz skutecznie przeciwdziałając wykluczeniu i marginalizacji  grup  społecznych wraz z efektywnym reagowaniem na zmiany związane z rozwojem nauki, techniki, globalizacji.[17] Oprócz typowo aktywizujących funkcji cieszyński UTW jak i inne jego odpowiedniki w całym kraju realizują inne cele w postaci: włączenia osób starszych do systemu kształcenia permanentnego, opracowywania i wdrażania profilaktyki gerontologicznej, prowadzenie badań i obserwacji naukowych.[18]

J. Halicki zajmujący się analizą kształcenia europejskich seniorów w placówkach odpowiedzialnych za kształcenie seniorów podkreślą w wynikach swoich badań, iż:

    w polskich systemie szkolnictwa wyższego nie istniały i nie istnieją formalne ograniczenia co do wieku kandydatów, jednak osoby starsze nie są uwzględniane jako potencjalni studenci,
    programy oferowane polskim seniorom przez oświatę dorosłych są bardzo skromne w porównaniu z możliwościami ludzi starszych w analogicznych strukturach w Niemczech i Wielkiej Brytanii,
    brak szerszych możliwości edukacyjnych dla seniorów w Polsce był ważnym motywem dynamicznego rozwoju polskich UTW,
    edukacja seniorów służy realizacji celów osobistych i społecznych. W brytyjskich i niemieckich poczynaniach edukacyjnych cele społeczne akcentowane są dużo wyraźniej niż w polskich,
    mimo istnienia do dawna teoretycznej podbudowy przygotowanie do starości jako cel edukacyjny nie jest szerzej realizowany,
    w polskim systemie kształcenia seniorów zbyt małą wagę przywiązuje się do kontaktów międzypokoleniowych,
    polscy seniorzy nie ustępują pod względem wykształcenia osobom starszym w Niemczech I Wielkiej Brytanii, natomiast są od nich mniej aktywni w zakresie dalszej edukacji.[19]

Cieszyński Uniwersytet III Wieku pełni bardzo ważną rolę w zakresie stymulowania wszelkich form aktywności wśród seniorów. W dobie postępującego starzenia się społeczeństw oferta edukacyjna lokalnego UTW daje najstarszej części mieszkańców możliwość realizowania własnych pasji na różnych polach zainteresowań. UTW wraz z innymi organizacjami takimi jak Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Międzygeneracyjny Uniwersytet Regionalny stanowią aktywne punkty na edukacyjno-kulturalnej mapie Cieszyna animując życie społeczności lokalnej na wielu płaszczyznach, takich jak: kultura, edukacja, sport, turystyka. Instytucje CUTW są znakomitym przykładem organizacji, które za sprawą swojej działalności oraz specyfiki wyrażającej się m.in. w aktywności członków posiadających ogromny zasób kapitału ludzkiego są w stanie przyczyniać się do zachowania tradycji oraz transmisji kulturowej pomiędzy rówieśnikami, a także młodszymi osobami żyjącej w danej społeczności.[20] Cieszyński UTW poprzez swoje działania propaguje w środowisku lokalnym informacje o funkcjonowaniu seniorów, burząc tym samym negatywne stereotypy związane z starzeniem się oraz starością.

Bibliografia

    Gruszczyk R., Tyrna B., Werpachowski M.: Diagnoza kondycji społeczeństwa obywatelskiego w powiecie cieszyńskim. SWIG Delta Partner, Cieszyn 2009
    Halicki J.: Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej. Trans Humana, Białystok 2000
    Konieczna-Woźniak R.: Uniwersytety III Wieku w Polsce. Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań 2001
    Łój G.: Uczeń uniwersytetu III wieku – nowa rola emeryta. W: Andragogika jako przedmiot akademicki. Red. A. Fabiś. Wyd. Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Mysłowice 2004
    Pieczona U.: Aktywność kulturalna osób starszych w Stowarzyszeniu Cieszyński Uniwersytet III Wieku jako nowe zjawisko kulturowe. (praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Ireny Floreńskiej-Bukowskiej), Cieszyn 2009
    Szarota Z.: Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia. Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2010
    Ziębińska B.: Uniwersytety Trzeciego Wieku jako instytucje przeciwdziałające marginalizacji osób starszych, (praca doktorska). Uniwersytet Śląski, Katowice 2007
    Zych A.: Słownik gerontologii społecznej. Wyd. Żak, Warszawa 2001

[1] A. Zych: Słownik gerontologii społecznej. Wyd. Żak, Warszawa 2001, s.234.

[2] J. Halicki: Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej. Trans Humana, Białystok 2000, s.43.

[3] R. Konieczna-Woźniak: Uniwersytety III Wieku w Polsce. Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań 2001, s.52-55.

[4] G. Łój: Uczeń uniwersytetu III wieku – nowa rola emeryta. W: Andragogika jako przedmiot akademicki. Red. A. Fabiś. Wyd. Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Mysłowice 2004, s.188-189.

[5] Na cały rok akademicki 2009/2010 składka członkowska wynosi 50zł, natomiast część sekcji finansowana jest z opłat dodatkowych w przedziale od 5 do 10zł.

[6]Por. U. Pieczona: Aktywność kulturalna osób starszych w Stowarzyszeniu Cieszyński Uniwersytet III Wieku jako nowe zjawisko kulturowe. (praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Ireny Floreńskiej-Bukowskiej), Cieszyn 2009, s.53-62.

[7] Czynności te wykonywane są przez Panią Prezes mgr Danutę Sikorę.

[8] Por. Tamże, s.62-64.

[9] Obecnie wprowadzono limity przyjęć do Stowarzyszenia ze względu na duże zainteresowanie wśród lokalnego środowiska ofertą UTW, wobec czego od roku akademickiego 2007/2008 członkami Uniwersytetu mogą zostać osoby mające ukończony 55 rok życia. Ciekawostką jest, iż zarząd Cieszyńskiego UTW posiada bardzo młodych członków zarządu poniżej 30 roku życia, wyróżniając się w ten sposób na tle innych zarządów.

[10] Por. U. Pieczonka: Aktywność kulturalna osób starszych…, s.62-69.

[11] Statut Stowarzyszenia Cieszyński Uniwersytet III Wieku (tekst ujednolicony), §8

[12] Tamże, §9

[13] Z. Szarota: Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia. Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2010, s.106.

[14] R. Gruszczyk, B. Tyrna, M. Werpachowski: Diagnoza kondycji społeczeństwa obywatelskiego w powiecie cieszyńskim. SWIG Delta Partner, Cieszyn 2009, s.54-55.

[15] Tamże, s.18-19.

[16] R. Konieczna-Woźniak: Uniwersytety III Wieku w Polsce…, s.157-160.

[17] B. Ziębińska: Uniwersytety Trzeciego Wieku jako instytucje przeciwdziałające marginalizacji osób starszych, (praca doktorska). Uniwersytet Śląski, Katowice 2007, s.147.

[18] R. Konieczna-Woźniak: Uniwersytety III Wieku w Polsce…, s.163.

[19] J. Halicki: Edukacja seniorów w …, s.171-172

[20] Modelowym przykładem służącym działaniom transmisyjnym wartości poprzez integrację generacji jest program „Łączymy pokolenia” oraz szereg innych czynności, gdzie seniorzy działający w strukturach UTW angażują się w działania na rzecz społeczności lokalnej wraz z młodzieżą i dziećmi.